Martin Niemöller

Roedd Friedrich Gustav Emil Martin Niemöller (14 Ionawr 1892 – 6 Mawrth 1984) yn ddiwinydd gwrth-Natsïaidd Almaeneg a gweinidog Lutheraidd. Mae'n fwyaf adnabyddus am ddatganiad, "ei gerdd" sydd wedi cael ei ddyfynnu yn eang - "Yn gyntaf daethon nhw am y Sosialwyr, ac nid oeddwn yn siarad allan - oherwydd nid oeddwn yn Sosialaidd ......Yna ddaethon nhw amdana i - ac nid oedd neb ar ôl i siarad drosto fi."

Bu'n geidwadol ac yn gefnogol i Adolf Hitler i ddechrau, ond daeth yn un o sylfaenwyr yr Eglwys Gyffesol, a oedd yn gwrthwynebu Natsïeiddio eglwysi Protestanaidd yr Almaen. Gwrthwynebodd yn arbennig y Paragraff Aryan. Oherwydd ei wrthwynebiad i reolaeth Natsïaid o'r eglwysi, cafodd Niemöller ei garcharu yn gwersylloedd crynhoi Sachasenhausen a Dachau o 1938 i 1945. Ar ôl ei garcharu, mynegodd ei euogrwydd am beidio â gwneud digon i helpu dioddefwyr y Natsïaid. Gwrthododd ei gredoau cenedlaethol yn gynharach ac roedd yn un o gychwynnwyr Datganiad Erlyn Stuttgart.

O'r 1950au ymlaen, roedd yn heddychydd ac yn weithredwr gwrth-ryfel, ac yn is-gadeirydd War Resisters International o 1966 i 1972. Darparwyd gan Wikipedia